मित्रांनो नमस्कार, कृषि डॉक्टर (Krushi Doctor) या शेती निगडीत मराठी मध्ये माहिती देणाऱ्या वेबसाइट वरती आपले स्वागत आहे. आज आपण पाहणार आहोत, हरभरा लागवड करण्यासाठी आपण मार्केट मधील कोणत्या व्हरायटी (Gram variety) ची निवड करायला हवी. तुम्ही जर हरभरा लागवड करणार असाल तर ही माहिती तुमच्यासाठी नक्कीच फायद्याची ठरणार आहे. माझी विनंती आहे लेख पूर्ण वाचा आणि माहिती आवडली तर शेयर नक्की करा.

हरभरा (किडनी बीन्स) हा महाराष्ट्रातील एक महत्वाचे कडधान्य आहे. त्याला स्थानिक बाजारात विशेष मागणी असते, तसेच त्याच्या पोषणमूल्यामुळे ते शेतकऱ्यांसाठी अधिक फायदेशीर ठरते. महाराष्ट्रात हरभरा लागवडीच्या पद्धती आणि उत्पादनामध्ये काही बदल घडत आहेत. महाराष्ट्रात हरभरा लागवडीचे क्षेत्र सुमारे ५ लाख हेक्टर आहे. मुख्यतः औरंगाबाद, जालना, नाशिक आणि सोलापूर जिल्ह्यात हरभरा लागवड जास्त प्रमान्त केली जाते. २०२२-२३ च्या हंगामात हरभरा उत्पादन सुमारे ४ लाख टन होते आणि उत्पादनक्षमता साधारणतः ८००-१००० किलोग्रॅम प्रति हेक्टर एवढी होती.

देसी वाण | Desi gram variety –

1. फुले विक्रम

प्रसारण वर्ष: २०१६
बियाणे दर: २५-३० किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: उंच वाढणारा, मार रोगास प्रतिकारक्षम
उत्पादन क्षमता:
कोरडवाहू: १६-१८ क्विंटल/हेक्टर
बागायती: ३५-४० क्विंटल/हेक्टर
उशिरा: २०-२२ क्विंटल/हेक्टर

2. जॅकी 9218

प्रसारण वर्ष: २००५
बियाणे दर: ३०-३२ किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: टपोरे दाणे, मर रोगास प्रतिकारक्षम
उत्पादन क्षमता: २५-३० क्विंटल/हेक्टर

3. दफ्तरी 21

प्रसारण वर्ष: अद्याप उपलब्ध नाही
बियाणे दर: २०-२५ किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: आकर्षक लाल दाणे, पसरट वाण, मर रोगास प्रतिकारक्षम
उत्पादन क्षमता: ३०-३५ क्विंटल/हेक्टर

4. दिग्विजय

कालावधी: 110 दिवस
उत्पादन क्षमता: 7-8 क्विंटल/एकर
वैशिष्ट्ये:
मर रोगास प्रतिकारक
करपा, उष्णता सहनशील
अस्कोकाईटा ब्लाइट सहनशील
कमी पाण्याची आवश्यकता

5. विजय (फुले जी ८१-१-१)

कालावधी: 105-110 दिवस
उत्पादन क्षमता:
कोरडवाहू: 8 क्विंटल/एकर
बागायती: 16 क्विंटल/एकर
वैशिष्ट्ये:
पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता
मर रोगास प्रतिकारक्षम
बुटका व पसरट झाड, मध्यम आकाराची पाने आणि दाणे

6. विशाल

कालावधी: 110-115 दिवस
उत्पादन क्षमता:
कोरडवाहू: 7 क्विंटल/एकर
बागायती: 15 क्विंटल/एकर
वैशिष्ट्ये:
मर रोगास प्रतिकारक्षम
पिवळ्या रंगाचे टपोरे दाणे
मोठ्या आकाराची पाने व घाटे

7. आयसीसीव्ही-१०

कालावधी: 110-115 दिवस
उत्पादन क्षमता:
कोरडवाहू: 7 क्विंटल/एकर
बागायती: 13 क्विंटल/एकर
वैशिष्ट्ये:
मर रोगास प्रतिकारक्षम
पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता

8. साकी 9516

कालावधी: 105-110 दिवस
उत्पादन क्षमता:
कोरडवाहू: 6 क्विंटल/एकर
बागायती: 12 क्विंटल/एकर
वैशिष्ट्ये:
मर रोगास प्रतिकारक्षम
मध्यम आकाराचे दाणे

कबुली वाण | Kabuli gram variety –

1. कृपा

प्रसारण वर्ष: २००९
बियाणे दर: ४०-५० किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: कबुली वाण, टपोरे आणि सफेद रंगाचे दाणे
उत्पादन क्षमता: ३०-३२ क्विंटल/हेक्टर

2. पी के व्ही – 4

प्रसारण वर्ष: २००८
बियाणे दर: ३०-३५ किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: जास्त टपोरे दाणे, बागायतीसाठी शिफारस, मर रोगास मध्यम प्रतिकारक्षम
उत्पादन क्षमता: १२-१५ क्विंटल/हेक्टर

3. विराट

कालावधी: 110 ते 115 दिवस
बियाणे दर: 30-35 किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: अधिक टपोरे दाणे, मर रोगास प्रतिकारक
100 दाण्यांचे वजन: 35 ग्रॅम
उत्पादन क्षमता:
जिरायत: 11 क्विंटल/हेक्टर

4. पी के व्ही – 2 (काक – 2)

कालावधी: 100 ते 105 दिवस
बियाणे दर: 25-30 किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: अधिक टपोरे दाणे, मर रोगास प्रतिकारक
100 दाण्यांचे वजन: 35 ते 40 ग्रॅम
उत्पादन क्षमता: 12 ते 15 क्विंटल/हेक्टर

5. बीडीएनजी – 798

कालावधी: 100 ते 105 दिवस
बियाणे दर: 20-25 किग्रॅ/एकर
वैशिष्ट्ये: मध्यम टपोरे, पांढरे दाणे
100 दाण्यांचे वजन: 29 ग्रॅम

(हरभरा पिकाची संपूर्ण माहिती वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा – हरभरा लागवड)

हरभरा बियाणे मात्रा / एकर

👉लहान दाणे: २०-२५
👉मध्यम दाणे: २५-३०
👉मोठे दाणे: ३०-५०

हरभरा पेरणी कधी करावी | Harbhara perni time –

1. हरभरा पिकाची पेरणी मुख्यतः रब्बी हंगामात केली जाते.
2. शेतकऱ्यांनी हरभरा पिकाची पेरणी ऑक्टोबरच्या शेवटच्या आठवड्यातून नोव्हेंबरच्या पहिल्या पंधरवड्यात करणे अपेक्षित आहे.
3. यामुळे पिकाला योग्य पाण्याची उपलब्धता मिळेल आणि पिकाची वाढ सुसंगत होईल.
4. योग्य पेरणीसाठी पावसाच्या स्थितीचा विचार करणे आवश्यक आहे.
5. ज्यामुळे पिकाला चांगली जलस्रोत मिळतील आणि उत्पादनाची गुणवत्ता वाढेल.

निष्कर्ष | Conclusion –

महाराष्ट्रातील हरभरा लागवडीसाठी बाजारातील विविध वाणे उपलब्ध आहेत. योग्य वाणाची निवड करून, पेरणीच्या योग्य वेळेवर लक्ष देऊन, आणि बियाण्यांच्या उपचार पद्धतींचा अवलंब करून, शेतकऱ्यांना अधिक उत्पादन आणि नफा मिळवता येईल. यामुळे त्यांच्या कष्टांना एक अर्थ प्राप्त होईल आणि त्यांच्या जीवनात आनंद निर्माण होईल.

शेतकऱ्यांच्या मेहनतीचे फलित मिळवण्यासाठी बाजारातील टॉप वाणांची माहिती त्यांच्या हातात देणे, हीच आमची प्राथमिकता आहे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न | People also ask –

1. हरभरा कधी लागवड करावी?
हरभरा पिकाची लागवड मुख्यतः रब्बी हंगामात केली जाते. 2024 साठी, ऑक्टोबरच्या शेवटच्या आठवड्यातून नोव्हेंबरच्या पहिल्या पंधरवड्यात पेरणी करणे उत्तम ठरते.

2. हरभरा पिकाची पाण्याची गरज किती आहे?
हरभरा पिकाला कमी पाण्याची आवश्यकता असते. पाण्याच्या ताण सहन करण्याची क्षमता चांगली आहे, पण योग्य पाणी व्यवस्थापन आवश्यक आहे.

3. हरभरा पिकाचे उत्पादन कसे वाढवता येईल?
हरभरा पिकाचे उत्पादन वाढवण्यासाठी योग्य वाणाची निवड, बियाणे उपचार, सेंद्रिय खतांचा वापर, तसेच रोग व कीड नियंत्रण आवश्यक आहे.

4. हरभरा पिकाची काढणी कधी करावी?
हरभरा पिकाची काढणी पेरणीच्या 100-120 दिवसांनंतर केली जाते. पिकाचे कांड आणि दाणे पूर्णपणे पिकल्यावर काढणी करणे आवश्यक आहे.

5. हरभरा पिकाचे सामान्य रोग कोणते आहेत?
हरभरा पिकावर मुख्यतः मर रोग, करपा, आणि अस्कोकाईटा ब्लाइट आढळतात. योग्य बियाणे उपचार आणि व्यवस्थापनामुळे या रोगांचा प्रादुर्भाव कमी केला जाऊ शकतो.

6. हरभरा पिकासाठी सर्वोत्तम खत कोणते आहेत?
हरभरा पिकासाठी सेंद्रिय खतांचा वापर, जसे की गोबराची खत, वर्मी कंपोस्ट आणि एनपीके खत, हे सर्वोत्तम मानले जातात. यामुळे उत्पादनात सुधारणा होते.

(कृषि औषधांबद्दल अधिक माहिती जाणून घेण्यासाठी येथे क्लिक करा – कृषि औषधे)

 

लेखक | Author

सूर्यकांत कांबळे
मू. पो – इर्ले, तालुका – बार्शी, जिल्हा – सोलापूर.
राज्य – महाराष्ट्र. पिन – 413412
संपर्क – contact@krushidoctor.com