शेतकरी मित्रांनो नमस्कार, Krushi Doctor (कृषी डॉक्टर) या शेती विषयक माहिती देणाऱ्या वेबसाइट वरती आम्ही आपले सहर्ष स्वागत करत आहे. आजच्या लेखामध्ये आपण हरभऱ्याच्या लागवड करण्यात येणाऱ्या निवडक वाणांची (chickpea variety) आपण माहिती पाहणार आहोत.

अ. हरभऱ्याच्या बेस्ट जाती | Varieties of chickpea –

विजय –

1. हरभऱ्याची ही प्रजाती दिसायला भुसासारखी आहे.
2. परंतु उत्पादन क्षमतेमध्ये, भारतामध्ये पसरलेल्या सर्व हरभऱ्याच्या प्रजातींमध्ये सर्वाधिक उत्पादन क्षमता आहे.
3. 45 क्विंटल हेक्टरपर्यंत बागायती शेतीत, परंतु सिंचन नसलेल्या कोरड्या शेतीमध्ये लागवड करण्यासाठी सर्वोत्तम प्रजाती देखील आहे.
4. बागायती लागवडी मध्ये 25 क्विंटल हेक्टर उत्पादन क्षमता खोलवर रुजल्यामुळे दुष्काळास फार प्रतिरोधक आहे.
5. लवकर आणि उशीरा लागवडीसाठी उपयुक्त प्रजाती (फ्युसेरियम विल्ट) आणि कीटकांना अपवादात्मक प्रतिकार.
6. धान्याचा रंग पिवळा, मध्यम आकाराचा, सालदार धान्य हरभऱ्याच्या इतर जातींप्रमाणेच, लवकर पक्व होणाऱ्या कमी कालावधीच्या प्रजाती.
7. बागायती शेतीमध्ये कापणीचा कालावधी 105 दिवस आणि सिंचन नसलेल्या शेतीमध्ये 90 दिवसांचा असतो.

विशाल –

1. आकर्षक मोठे टपोरे धान्य, नावाप्रमाणेच मोठा आकार आणि उत्तम दर्जाचा हरभरा.
2. ग्रामचा राजा म्हणण्यास योग्य सर्व गुणांनी युक्त अशी जात.
3. आकर्षक वनस्पती, मध्यम उंचीची गडद हिरवी आणि रुंद पाने, पुरेशी फांद्यांची वाढ.
4. कमाल उत्पादन क्षमता 35 क्विंटल हेक्‍टर, मोठे धान्य आकार, उच्च गुणवत्तेमुळे पिवळा रंग, इतर हरभरा वाणापेक्षा 300-400 प्रति क्विंटल अधिक बाजारभाव आणि बाजारात सर्वाधिक मागणी असलेली एकमेव प्रजाती विकली जाते.
5. बागायती शेतीसाठी केवळ 80 टक्के उत्तम कडधान्ये उपलब्ध असल्याने डाळ मिलर्सना चांगली मागणी आहे.
6. भुगडे साठी सर्वोत्तम हरभरा. प्रथिने आणि मेथिओनाइनचे अधिक पुरावे.
7. उपकंपन्या आणि कीटकांना प्रतिरोधक.
8. पीक पिकण्याचा कालावधी 110 ते 115 दिवस. फुलांचा कालावधी 40-45 दिवस.
9. 100 दाण्यांचे वजन 28 ग्रॅम आहे.
10. 50 किलो बियाणे पेरण्याची योग्य वेळ 20 ऑक्टोबर ते 10 नोव्हेंबर आहे.

दिग्विजय (फुले 9425-5) –

1. फुले कृषी विद्यापीठ राहुरी यांनी अलीकडेच प्रसारित केलेला हरभरा हा सुधारित वाण, यापूर्वी प्रसिद्ध केलेल्या विजय आणि विशाल वाणांपेक्षा सुमारे 20 टक्के अधिक उत्पादन क्षमता, रोग सहनशील (सबसुक), दाणे पिवळा, ठळक, आकर्षक, शिफारस केलेला आहे.
2. मध्यवर्ती क्षेत्रासाठी विविधता, कालावधी 90-105 दिवस (सिंचनानुसार)
3. कमाल उत्पादन क्षमता – 40 क्विंटल हेक्टर पर्यंत
4. 100 दाणे वजनाचे सुमारे 24 ग्रॅम बियाणे
5. दर एकर 30 किलो
6. अंतर 30×10 सेंमी. उशीरा लागवडीसाठी योग्य वाण

फुले विक्रम –

1. घाटे जमिनीपासून एक फुटाच्या वर लागतात. वाढीचा कल उंच असल्यामुळे यांत्रिक पद्धतीने काढणी करण्यास उपयुक्त
2. पीक लोळत नाही, मर रोगास प्रतिकारक्षम, अधिक उत्पादन क्षमता
3. महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, गुजरात, दक्षिण राजस्थान साठी प्रसारित
4. कालावधी : 105-110 दिवस
5. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) – 16 ते 20

फुले विक्रांत –

1. पिवळसर तांबूस मध्यम आकाराचे दाणे, 100 दाण्यांचे वजन 19.9 ग्रॅम
2. बागायती पेरणीसाठी योग्य, महाराष्ट्र, गुजरात, मध्य प्रदेश, दक्षिण राजस्थान राज्यासाठी प्रसारित
3. पक्वता कालावधी : 105 ते 110 दिवस
4. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) : 20

फुले विश्‍वराज –

1. पिवळसर तांबूस रंगाचा, मध्यम दाणे असून, 100 दाण्यांचे वजन 22 ग्रॅम
2. जिरायती पेरणीसाठी योग्य, मर रोग प्रतिकारक्षम, पश्‍चिम महाराष्ट्रासाठी प्रसारित
3. कालावधी : 95-105 दिवस
4. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) : 15 ते 16

पीडीकेव्ही कांचन –

1. मर रोग प्रतिकारक्षम, टपोरे दाणे, विदर्भ विभागासाठी प्रसारित
2. पक्वता कालावधी : 105-110,
3. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) – 18 ते 20

बीडीएनजी-797 (आकाश) –

1. मराठवाडा विभागासाठी प्रसारित
2. मर रोग प्रतिकारक्षम, मध्यम आकाराचे दाणे, 100 दाण्याचे वजन 18-20 ग्रॅम, अवर्षण प्रतिकारक्षम
3. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) : 20-22

आरव्हीजी- 202 (राजविजय 202) –

1. उशिरा पेरणी करता योग्य, मर रोग प्रतिकारक्षम
2. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि गुजरात राज्यासाठी प्रसारित
3. पक्वता कालावधी : 105-110

जवाहर ग्राम-24 (जेजी-2016-24) –

1. मर रोग प्रतिकारक्षम, यांत्रिक पद्धतीने काढणी करण्यास उपयुक्त.
2. 100 दाण्याचे वजन 29.3 ग्रॅम
3. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि गुजरात राज्यासाठी प्रसारित.
4. पक्वता कालावधी : 110-115

ब. काबुली जाती | kabuli chickpea variety –

विराट –

1. अधिक टपोरे दाणे, मर रोग प्रतिकारक्षम, महाराष्ट्र राज्य साठी प्रसारित, 100 दाण्यांचे वजन 35 ग्रॅम
2. पक्वता कालावधी : 110-115
3. उत्पादन (क्विंटल/ हे.): 18 -20

कृपा –

1. जास्त टपोरे दाणे, 100 दाण्यांचे वजन 59.4 ग्रॅम, मर रोग प्रतिकारक्षम, सफेद पांढरे दाणे
2. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश आणि कर्नाटक राज्यासाठी प्रसारित
3. पक्वता कालावधी : 105-110
4. उत्पादन (क्विंटल/ हे.): 30-32

पीकेव्ही-४ (प्रसारित वर्ष 2008) –

1. पक्वता कालावधी : 100-110
2. अधिक टपोरे दाणे, मर रोगास मध्यम प्रतिकारक्षम
3. 100 दाण्यांचे वजन 50-53 ग्रॅम
4. विदर्भासाठी प्रसारित
5. पक्वता कालावधी : 100-110

पीकेव्ही-2 –

1. पक्वता कालावधी : 100-105
2. अधिक टपोरे दाणे, मर रोग प्रतिकारक्षम
3. 100 दाण्यांचे वजन 37- 43 ग्रॅम
4. उत्पादन (क्विंटल/ हे.) : 26-28

Conclusion I सारांश –

शेतकरी मित्रांनो आशा करतो की तुम्हाला Krushi Doctor website वरील आमचा chickpea variety : हरभरा लागवड 2023 साठी बेस्ट जातींची माहिती हा लेख खूप आवडला असेल.ही माहिती नक्कीच यंदाच्या खरीप हंगामामध्ये तुमच्या उपयोगी येईल.ही माहिती जर तुम्हाला खरच आवडली तर नक्कीच तुमच्या इतर शेतकरी ग्रुप मध्ये शेयर नक्की करा.आणि मका पिकाबद्दल इतर कोणतीही माहिती तुम्हाला जाणून घ्यायची असेल तर आमच्या “Krushi Doctor” पेजला भेट द्या.

FAQ’s | वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न –

1. हरभरा लागवड कधी करावी?
उत्तर -जिरायती हरभऱ्याची पेरणी 25 सप्टेंबर ते ऑक्‍टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात करावी. बागायती हरभऱ्याची पेरणी 20 ऑक्‍टोबर ते 15 नोव्हेंबर या दरम्यान पूर्ण करावी. यामुळे जास्त उत्पादन मिळण्यास पोषक असलेल्या हवामानाचा पिकास उपयोग होतो.

2. पीक घेण्यासाठी किती दिवस लागतात?
उत्तर – एका पिकाला कापणीसाठी 45-65 दिवस लागतात.

 

लेखक

सूर्यकांत इर्लेकर